Γκόρκι, Άρσιλ

(Arshile Gorky, Σότσι, Αρμενία 1904 – Σέρμαν, ΗΠΑ 1948). Καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Αμερικανού ζωγράφου, αρμενικής καταγωγής, Βοστάνιγκ Αντοϊάν. Στις ΗΠΑ εγκαταστάθηκε το 1920. Αρχικά εμπνεύστηκε από τον Σεζάν και τον Πικάσο, γρήγορα όμως προσχώρησε σε μία κυβιστική αντίληψη, πολύ συγγενική με εκείνη του Χουάν Γκρι. Μετά το 1930, με την επίδραση του Αντρέ Μπρετόν και κυρίως του Χουάν Μιρό, η ζωγραφική του Γ. στράφηκε προς τον υπερρεαλισμό που, όπως γράφει ο Μπρετόν, «μεταχειρίζεται τη φύση σαν να ήταν κρυπτογράφημα» αναζητώντας την απόλυτη ελευθερία, αίτημα ανέφικτο για τα περιορισμένα υλικά εκφραστικά μέσα ενός ζωγράφου. Από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του είναι το Πώς η ποδιά της μητέρας μου ξεδιπλώνεται στη ζωή (1944) όπου διακρίνονται «ίχνη σπαραγμού και θρήνου». Άσκησε μεγάλη επίδραση στους συγχρόνους του, γι’ αυτό και δίκαια μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ού αι. που καθόρισαν το τέλος της γεωμετρικής αφαίρεσης, ενός κινήματος αποφασιστικής σημασίας για την τέχνη. Έθεσε ο ίδιος τέρμα στη ζωή του το 1948. Η προσωπικότητα και το έργο του αποτέλεσαν έμπνευση (ένα είδος κινηματογραφικού καμβά) για την ταινία του Ατόμ Εγκονιάν Αραράτ (2002), που αναφέρεται στη γενοκτονία των Αρμενίων. «Καλό απόγευμα, κύριε Λίνκολν», πίνακας του Άρσιλ Γκόρκι. Άρσιλ Γκόρκι: «Φιγούρες στο Ξόρκομ» (1937). Το έργο του Γκόρκι εμπνέεται αρχικά από τον Σεζάν και τον Πικάσο, εξελίσσεται προς μία κυβιστική αντίληψη συγγενική με τον Χουάν Γκρι και από το 1930 στρέφεται προς τον υπερρεαλισμό (Νέα Υόρκη, συλλογή Ζάο Ρενάλ· φωτ. Porri-Bellini).